آسم
شرح بیماری
آسم عبارت است از يك بيماري مزمن همراه با حملات مكرر خسخس و تنـگي نفس. اين بيماري در تمـام سنيـن مي‌توانـد وجـود داشته باشد اما 50% از موارد، كودكان زير 10 سال هستند.آسم بيشتر در پسران رخ مي‌دهد تا دختران، اما در آسمي كه در سنين بزرگسالي آغاز مي‌شود زنـان سهم بيشتـري را به خود اختصاص مي‌دهند.
علایم
در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است علائم زیر در فرد بروز نماید:
- احساس فشردگي در قفسه‌‌سينه و تنگي‌‌نفس
- خسخس سينه به هنگام دم و بازدم
- سرفه خصوصاً در شب، معمولاً همراه با خلط غليظ و شفاف
- تنفس سريع و سطحي كه به هنگام نشستن بهتر مي‌شود.
- مشكل در تنفس
- انقباض عضلات گردن
علائم شديد حمله حاد:
در صورتی که فرد دچار حمله حاد آسم شود ممکن است علائم زیر در فرد بروز نماید:
- آبي شدن پوست
- خستگي زياد
- تنفس صدادار شبيه خرخر
- ناتواني در صحبت كردن
- تغييرات ذهني و رواني از جمله بي‌قراري يا گيجي
علل شایع
- التهاب ناشي از تماس با مواد حساسیت‌زا در مجاري هوايي و به دنبال آن ورم مجاري هوايي و غليظ شدن ترشحات ريه (خلط) باعث كاهش يا بسته شدن راه عبور هوا به ريهها و حملات آسم مي‌شود.
عواملي كه مي‌توانند اين تغييرات را در بیماران آسمی ايجاد كنند عبارتند از:
- موادحساسیت زا مانند گرده گياهان، گرد و غبار، شوره بدن حيوانات، كپك‌‌ها يا بعضي از غذاها
- عفونت‌هاي ريوي مانند برونشيت
- مواد آلاينده موجود در هوا مانند دود و بوهاي مختلف
- قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي يا ساير مواد، در قالب مواجهه شغلي
عوامل خطر
- وجود ساير بيماري‌هاي حساسیتی مانند اگزما يا تب يونجه
- سابقه خانوادگي آسم يا حساسیت‌هاي ديگر
- قرار گرفتن در معرض آلاينده‌هاي خطر
- سيگار كشيدن
- استرس‌هاي مختلف، عفونت‌هاي ويروسي، ورزش، ناراحتي عاطفي، بوهاي زيان‌بار و دود تنباكو
عوارض احتمالي
به دنبال بروز بیماری آسم ممکن است عوارض زیر در بیمار بروز نماید:
- نارسايي تنفسي
- عفونت ريه و مشكلات مزمن ريوي در اثر حملات مكرر آسم
- پنوموتوراكس (وارد شدن هوا به فضاي اطراف ريهها)
پیشگیری
در صورت بروز آسم با انجام اقدامات زیر می‌توانید بهبودی سریع‌تری داشته باشید. این اقدامات عبارتند از:
- مراقبت اورژانس و بستري كردن در موارد حملات شديد آسم
- روان درماني يا مشاوره، در صورتي كه آسم با استرس ارتباط داشته باشد.
- درمان براي حساسيت‌زدايي از بعضي مواد حساسیت‌زای خاص
- حتي‌المقدور مواد آلرژي‌زا و آزار دهنده را از خانه و محل كار حذف كنيد.
- داروهايي را كه به طور منظم استفاده مي‌كنيد هميشه به همراه داشته باشيد.
- به هنگام حملات بنشينيد.
- در زمان‌هايي از سال كه مواد حساسیت‌زا در محيط فراوان هستند در منزل بمانيد.
تشخیص
تشخیص توسط پزشک با اخذ شرح‌حال و معاینه دقیق بیمار صورت میپذیرد. در صورت نیاز از دیگر روشهای تشخیصی از جمله موارد زیر استفاده میشود:
- تست عملکرد ریه
- تصویر ساده قفسه سینه
- اندازهگیری گازهای خون شریانی
- تستهای خونی
- پالس اکسی متری (کاهش اشباع اکسیژن شریانی را نشان می‌دهد)
- در صورت نیاز با تجویز پزشک آزمایشهای دیگری را نیز باید انجام دهید.
درمان
- اکسیژن درمانی
- استفاده از بخور
- تغذیه مناسب و رژیم متعادل
- انجام ورزشهای شل سازی عضلات مانند یوگا
- تجویز ضد حساسیت در صورتی که دلیل ایجاد آسم حساسیت به مادهای خاص باشد.
شیوه استفاده از اسپری
- درب اسپری را برداشته و آن را به خوبی تکان دهید.
- ابتدا دو الی سه تنفس عمیق انجام دهید.
- ظرف دارو را به صورت وارونه طوری نگه دارید که انگشت اشاره در بالا و شست در پایین ظرف قرار گیرد.
- قطعه دهانی را در دهان قرار دهید و درحالیکه نفس می‌کشید با انگشت اشاره ظرف دارو را فشار دهید تا اولین پاف دارو را بزنید.
- به مدت 5 تا10 ثانیه درحالیکه اسپری همچنان در دهانتان است چند نفس بکشید.
- بعد از استفاده از اسپری دهان خود را بشویید زیرا برخی اسپری‌ها باعث بروز برفک دهانی می‌شوند.
- جهت استفاده از اسپری بهتر است از آسم یار استفاده کنید.
فعاليت
در زمان بروز حملات آسم موارد زیر را جهت فعالیت مد نظر داشته باشید:
- فعاليت خود را حفظ كنيد، اما از فعاليت‌هاي ورزشي ناگهاني خودداري كنيد. اگر به دنبال ورزش سنگين، حمله آسم رخ دهد، بنشينيد و استراحت كنيد. مقدار كمي آب گرم بنوشيد.
- درمان با داروهاي گشادكننده نايژه و داروهای ضدالتهابی استنشاقی غالباً از آسم ناشي از ورزش پيشگيري به عمل مي‌آورد.
- یکی از ورزشهای مناسب براي بيماران آسمي شنا می‌باشد(با مشورت پزشک).
رژيم غذايي و تغذیه
- رژيم خاصي توصيه نمي‌شود، اما از خوردن غذاهايي كه به آن‌ها حساسيت داريد خودداري كنيد.
- روزانه حداقل 3 ليتر آب بنوشيد تا ترشحات رقيق باقي بمانند.
داروها
ممکن است پزشک با توجه به علائم و شدت حملات آسم برای شما داروهای زیر را تجویز نماید:
- اسپری‌های استنشاقی که راه‌های هوایی را گشاد می‌کند.
- اسپری‌های استنشاقی که التهاب را کم می‌کند. (کورتیکواستروئیدها)
- سایر داروها که بستگی به وضعیت بیمار دارد.
در چه شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد؟
- شما دچار حمله آسمي شده‌ايد كه به درمان جواب نمي‌دهد. اين يك وضعیت اورژانسی است.
- علائم جديد و بدون توجيه ایجاد شده باشند.
- داروهاي مورد استفاده در درمان، عوارض جانبي به همراه داشته باشند.
