1404/01/10 15:41:28
نکات مراقبتی بعد از رادیوتراپی
بعد از رادیوتراپی می توانید از چند نکته ی مراقبتی زیر پیروی کنید تا بهبودی سریع تری داشته باشید:
1.استراحت کافی: برای بهبودی سریع بدن خود، باید به آن استراحت کافی بدهید.در این شرایط شاید نیاز به یکی دو هفته به استراحت کامل باشد.
2.تغذیه مناسب: باید خوراکی هایی که حاوی مواد مغذی غنی مانند پروتئین، ویتامین و مواد معدنی هستند را مصرف کنید. مصرف مایعات کافی از جمله آب نیز برای بازگشت سریع تر به نرمال بودن بدن هم بسیار مهم است.
3.مراجعات پزشکی: در صورت وجود هرگونه علائم نا مطلوب، باید به پزشک خود مراجعه کنید و اوضاع خود را توصیف کنید.
4.مراقبت از پوست: پوست شما بعد از درمان ممکن است خشک شود و باید از پوست خود مراقبت کنید. برای این کار مشاوره با پزشک خود برای پیشنهاد مراقبت های مناسب برای پوست، ضروری است.
5.فعالیت ورزشی:هنگامی که بهبودی در جریان است و پزشک شما فعالیت ورزشی را مجاز می داند، میتوانید به تدریج فعالیت ورزشی را از نوع سبک و ملایم آغاز کنید.
نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که این نکات مراقبتی برای هر بیمار ممکن است متفاوت باشد و بسته به نوع و شدت پیشین درمان های رادیوتراپی متغیر باشد. بهترین راه برای مراقبت از خود، مشاوره با پزشک و اعمال توصیه های او است.
نکات مراقبتی بعد از رادیوتراپی داخلی (براکی تراپی)
پس از انجام براکی تراپی ، برخی مراقبت هایی را باید رعایت کرد . در ادامه به برخی از این مراقبت ها اشاره خواهیم کرد:
اهمیت مراقبت بعد از رادیوتراپی
رادیوتراپی یکی از روش های درمانی سرطان است که از پرتوهای با انرژی بالا برای نابودی سلول های سرطانی استفاده میکند. درمان با رادیوتراپی ممکن است باعث بروز عوارض و تغییراتی در بدن شود که مراقبت و پیگیری مناسب بعد از درمان اهمیت بالایی دارد. برخی از مشکلات ممکن پس از رادیوتراپی عبارتند از:
برای کاهش عوارض بعد از رادیوتراپی و بهبود سریعتر بیمار، مراقبت های زیر حائز اهمیت می باشد:
در کل، مراقبت بعد از رادیوتراپی به عنوان بخشی مهم از درمان سرطان در نظر گرفته می شود و برای بازگشت به حالت عادی زندگی و جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر، باید به آن توجه کامل دشته باشیم.
عوارض جانبی عمومی رایج پرتو درمانی
خستگی
خستگی احساس خستگی جسمی، ذهنی و عاطفی است. این برای افراد مبتلا به سرطان بسیار رایج است و اغلب با پرتودرمانی اتفاقمی افتد. اکثر افراد پس از چند هفته پرتودرمانی احساس خستگی می کنند. این به این دلیل اتفاق می افتد که پرتو درمانی سلول های سرطانی را از بین می رد. خستگی معمولا با ادامه بدتر می شود. استرس ناشی از بیماری و سفر های روزانه برای درمان می تواند خستگی را بدتر کند. مدیریت خستگی بخش مهمی از مراقبت است.
خستگی احساس شده در طول پرتودرمانی با خستگی زندگی روزمره متفاوت است و ممکن است با استراحت بهتر نشود. می تواند برای مدت طولانی دوام بیاورد و مانع فعالیت های معمول شما شود. اما معمولا پس از پایان درمان به مرور زمان از بین می رود.
مشکلات پوستی
.
مشكلات پوستى
پوست شما در ناحيه پرتودرمانى ممكن است قرمز، تحريك شده، متورم، آفتاب سوخته يا برنزه به نظر برسد. يس از جند هفته، ممكن است پوست شما خشک، پوسته پوسته يا خارشدار شود. گاهى اوقات به اين درماتيت برتويى كَفته مى شود. مهم است كه تيم مراقبت از سرطان خود را از هركونه تغيير پوست مطلع كنيد. آنها مى توانند راه هايى رابراى كاهش ناراحتى، كاهش تحريك بيشتر و جلوكَيرى از عفونت بيشنهاد كنند.
اين مشكلات معمولا يس از پايان درمان به تدريج برطرف مى شوند. اگر چه در برخى موارد، پوست تحت درمان تيره تر مى ماند و ممكن است حساس تر از قبل باشد.
شما بايد با پوست خود ملايم باشيد. در اينجا چند راه براى انجام اين كار وجود دارد:
• از پوشيدن لباس هاى تنگ، با بافت خشن يا سفت روى ناحيه درمان خوددارى كنيد.
اين شامل هر چيز محكم يا كشسانى است كه ناحيه را فشرده مى كند. در عوض، لباس هاى كَشاد كه او پارجه هاى نرم وصاف ساخته شده اند بيوشيد.
• از قرار دادن وسايل گرم يا سرد (مانند پد گرمايش) روى ناحيه درمان بدون صحبت با تيم مراقبت از سرطان خود، خوددارى كنيد. حتى آب داغ ممكن است به پوست شما آسيب برساند، بنابراين براى شستن ناحيه تحت درمان فقط از اب ولرم استفاده كنيد.
• از ناحيه تحت درمان در برابر نور خورشيد محافظت كنيد. ممكن است پوست شما نسبت به نور خورشيد حساس باشد. در صورت امكان، قبل از بيرون رفتن، پوست درمان شده را با لباس هاى تيره يا محافظ در برابر اشعه ماوراء بنفش بپوشانيد. از تيم مراقبت سرطان خود بيرسيد كه آیا بايد از كرم ضد أفتاب استفاده كنيد. اكر چنين است، از يك كرم ضد آفتاب با طيف وسيع با فاكتور محافظت در برابر آفتاب (SPF) حداقل 30 استفاده كنيد. كرم ضد افتاب را اغلب تكرار كنيد. حتى پس از پايان پرتو درمانى به محافظت بيشتر از پوست در برابر نور خورشيد ادامه دهيد.
• فقط از آب ولرم و صابون ملايم استفاده كنيد. فقط اجازه دهيد آب از ناحيه تحت درمان عبور كند. مالش نكنيد. همجنين مراقب باشيد تا زمانى كه اين كار تمام نشده، آثار ماركر وخط كشى هاى لازم براى پرتودر مانى خود را پاك نكنيد.
• قبل از تراشيدن ناحيه تحت درمان با تيم مراقبت از سرطان خود مشورت كنيد. آنها ممكن است توصيه كنند كه از يك ماشين اصلاح برقى استفاده كنيد.
• قبل از استفاده از هر جيزى روى پوست در ناحيه درمان، از تيم مراقبت سرطان خود سوال كنيد. اين شامل پودرها، كرمها، عطرها، دئودورانت ها ، روغن هاى بدن، پمادها، لوسيون ها، محصولات رفع موهاى زائد يا درمان هاى خانكَى در حين درمان و جند هفته يس از آن است. بسيارى از محصولات پوستى مى توانند پوششى روى پوست ايجاد كنند كه مى تواند باعث تحريک شود و برخى حتى ممكن است بر دوز تابش وارد شده به بدن تأثير بگذارند.
ريزش مو
يرتودرمانى مى تواند باعث نازک شدن يا ريزش مو در ناحيه تحت درمان شود. به عنوان مثال، تابش به سر شما ممكن است باعث شود كه مقدارى يا تمام موهاى سرتان (حتى ابروها و مژه ها) بریزد ، اما اگر تحت درمان در ناحيه لگن هستيد موهاى سر خود را از دست نخواهيد داد.
اكثر بيماران موهايشان پس از پايان درمان دوباره رشد مى كند، اما مقابله با ريزش مو مى تواند سخت باشد. وقتى دوباره رشد مى كند، ممكن است موهاى شما نازک تر يا بافت متفاوتى نسبت به قبل شود. اگر سوال يا نكَرانى در مورد ريزش مو داريد از تيم مراقبت سرطان خود بيرسيد.
اگر موهايتان را از دست بدهيد، ممكن است پوست سرتان حساس باشد و بخواهيد سرتان را بپوشانيد. هنكام قرار كَرفتن در معرض آفتاب براى محافظت از سر خود از كلاه يا روسرى استفاده كنيد. اكر ترجيح مى دهيد از مو يا كلاه كيس استفاده كنيد، مطمئن شويد كه آستر آن باعث تحريك پوست سر شما نمى شود.
كاهش در سلولهاى خونى
به ندرت، يرتودرمانى باعث تغييراتى در سطح گلبول های خونی خون شما شود. اكَر آزمايش خون شما نشان دهنده پايين بودن شمارش خون باشد، ممكن است درمان شما براى يك هفته يا بيشتر متوقف شود تا گلبول های خونی شما به حالت عادى بركّردد. اكر شيمى درمانى هم مى كنيد اين عارضه جانبي احتمال بشترى دارد. ، در صورت نياز پزشک درمان گر شما آزمایش خون دوره برای شما تجویز می کند.
پرتودر مانى در ناحيه قفسه سينه
پرتودرمانى در قفسه سينه ممكن است باعث ايجاد عوارض جانبى ازجمله:
• احساس سوزش در گلو
• از دست دادن اشتها
• سرفه
• تنكَى نفس خفیف
عوارض قلبى
تابش اشعه به قسمت ميانى قفسه سينه مى تواند خطر ابتلا به بيمارى قلبى را افزايش دهد. اين خطر با دوز هاى پرتوهاى بالاتر و مناطق درمانى بزرگتر در اين قسمت از بدن شما افزايش مى يابد.
پنومونيت پرتويى
پنومونيت پرتويى التهاب ريه ها است كه مى تواند در اثر پرتودرمانى به قفسه سينه (يا در موارد كمتر، سينه) ايجاد شود. ممكن است حدود 3 تا 6 ماه پس از پرتودرمانى رخ دهد.
علائم شايع پنومونيت تشعشعى عبارتند از :
• تنگى نفس كه معمولاً با ورزش بدتر مى شود
• درد قفسه سينه، كه اغلب هنكَام تنفس عميق بدتر مى شود
• سرفه
• خلط صورتى
• تب با درجه پايين
• ضعف
• كَاهى اوقات هيج علامتى وجود ندارد و پنومونيت تشعشعى در عكس قفسه سينه مشاهده مى شود.
پرتودرمانى در سينه
تحريك پوست، خشكى ، تغيير رنگ ، درد سينه ، تورم سينه در اثر تجمع مايعات (ادم لنفاوى) از جمله عوارض ايجاد شده در اين ناحيه مى باشد.
براى جلوگيرى از تحريک پوست اطراف سينه، سعى كنيد بدون استفاده از سوتين حركت كنيد. اگر اين امكان پذير نيست، يك سوتين نخى نرم و بدون سيم بيوشيد.
درد سينه، تغيير رنگ و تجمع مايعات (ادم لنفاوى) به احتمال زياد يك يا 2 ماه پس از پايان پرتودرمانى از بين خواهند رفت.
پرتودرمانى ممكن است باعث تغييرات طولانى مدت در پستان شود. پوست شما ممكن است كمى تيره تر باشد و منافذ ممكن است بزرگتر و قابل توجه تر باشند. پوست ممكن است كم و بيش حساس باشد و نسبت به قبل از درمان ضخيم تر و سفت تر باشد.
عوارض پرتو درمانى به ناحيه شكم عبارتند از: تهوع و استفراغ و دل پیچه و اسهال
بعضى از بيماران براى جند ساعت بعد از پرتودرمانى تهوع دارند. اگر شما اين عارضه را تجربه كرديد ، بهتر است يک يا دو ساعت قبل و بعد از پرتو درمانى غذا نخوريد در صورت عدم بهبودى پزشک درمانگر خود بخواهيد به شما داروهاى ضد تهوع تجويز مى گردد براى كاهش تهوع نكات زير توصيه مى شوند
غذاهاى كم حجم با دفعات زياد مصرف نماييد
-از مصرف غذاهاى سرخ كرده و چرب و پر ادويه و شيرين خوددارى نماييد
-نوشيدنى هاى خنک در بين وعده ها بنوشيد
-از مصرف غذاهايى كه بوى تند دارند خوددارى كنيد
-در صورت تهوع شديد از سوب و آب ميوه هاى صاف شده يا غذاهاى كه هضم سريع دارند(نان تست، ژله) استفاده نماييد
-در پرتو درمانى منطقه لگن اسهال معمولا چند هفته از شروع درمان ايجاد مى شود
-براى كاهش اسهال نكات زير توصيه مى شود:
-آب ، چاى كم رنك ،آب سيب ،سوب صاف شده ،ژله مصرف نماييد
-از مصرف غذاهاى پرفيبر مثل ميوه هاى خام ، سبزيجات، حبوبات، شيرينى وغذاهاى پر ادويه كلم وسريال در هنكام اسهال خود - .غذاهاى كم حجم با وعده هاى زيادتر بخوريد-
أكر شير ولبنيات روده شمارا تحريك مى كند ،از مصرف اين مواد غذايى خوددارى كنيد
-هنكَامى كه اسهال شما بهتر شد مواد غذايى از قبيل موز ،برنج ، ماست ويوره سيب زمينى و نان تست استفاده نماييد
-يرتو درمانى ناحيه لگن مى تواند باعث درد و سوزش در هنكَام دفع ادرار گردد، علايم تحريكى ادرار و سختى در ادرار كردن، بى اختيارى ادرار و خون در ادرار مى توانند از ساير عوارض پرتو درمانى به لكَن باشند در صورت بروز اين عوارض با يزشک خود مشورت نمايید.
دندان ها
قبل از شروع پرتو درمانى سر وگردن لازم است به دندانپزشک مراجعه نماييد و مشكلات دندان هاى شما قبل از شروع درمان برطرف كَردد.
درطول درمان از نخ دندان، مسواک هاى نرم و خمير دندان حاوى فلورايد استفاده نماييد . از دهان شويه هاى حاوى الكل كه محرک مى باشد استفاده نكنيد.
در طول پرتو درمانى ناحيه سر وگردن اگر دندان مصنوعى داريد صبح وشب ان را تميز كنيد
دهان
پرتو درمانى سر و گردن باعث خشكى و التهاب و زخم هاى دهانى مى گردد. و ممكن است حس چشايى شما تغيير کند. اين عوارض معمولا بعداز هفته دوم بروز ميكنند ،كه معمولا ٨-٣ هفته بعد از پايان پرتو درمانى بهبود مى يابد.
براى كاهش اين عوارض
مايعات كافى بنوشيد ( حداقل ٦ ليوان در روز )
بهداشت دهان رار عايت كنيد
مصرف شكلات وشيرينى را محدود كنيد
مى توانيد يخ را بمكيد
يزاق مصنوعى مى تواند به بهبودى خشكى دهان كمك كند
از مصرف غذاهاى تند و آب ميوه هاى ترش خوددارى كنيد
مايعات جوشان مصرف نماييد
غذاهاى خشک مصرف نكنيد
از استعمال سيكَار و مصرف الكل خوددارى نماييد
اگر لب هايتان زخمى است با نى مايعات بنوشيد
مخلوط آب ليمو تازه و آب قبل از غذا مصرف نماييد
در مورد مصرف مسكن ها با پزشک خود مشورت نماييد
برنامه غذایی:
بى اشتهايى، كاهش وزن و سختى در غذا خوردن به علت بيمارى شما يا عوارض پرتودرمانى مى باشد ، تغذيه مناسب در طول درمان بسيار مهم است . بدن شما به انرژى و مواد مغذى براى ترميم بافت هاى آسيب ديده ، مبارزه با عفونت ها و تحمل عوارض درمان نياز دارد. به علاوه هدف ما اين است كه بدن و وزن شما در طول درمان ثابت بماند زيرا كاهش وزن و تغيير شكل، درمان شما را متوقف كرده يا تغيير خواهد داد. اگر تغييرات وزنى شما زياد است كارشناسان پرتو درمانى يا پزشک خود را آكَاه نماييد بعضى از توصيه هاى تغذيه اى عبارتند از:
از غذاهاى نرم استفاده كنيد ،بعضى از غذاهاى توصيه شده عبارتند از سوپ هاى غليظ ، عصاره گوشت ، پوره سيب زمينى ، ماكاروني ، ماست ، بستنى ، تخم مرغ آب پز ، عسل ، غذاهاى خشک را باكره ،سس و ماست نرم نماييد.حجم وعده .هاى غذايى را كم ودفعات آن را افزايش دهيد . آرامش و پياده روى كوتاه قبل از غذا ممكن است اشتهاى شما را بهتر نمايد
پوست ومو
از اصلاح موهاى سرو صورت باتيغ خوددارى نماييد
سر و صورت خود را با صابون يا شامپو هاى ملايم به آرامى شتشو داده و خشک نماييد
در روى پوست ناحيه درمان ،لوسيون پودر و كرم استفاده نكنيد مگر با مشورت درمانگر یا پزشک
در صورت خشكى لب ، اگر لب در محدوده درمان قرار ندارد ازپماد ويتامين A چشمی استفاده نکنید
در طول درمان از لوازم آرايش استفاده نكنيد
پوست شما به نور افتاب در طول پرتو درماني حساس مي گردد و شما مى توانيد از ضد اقتاب استفاده نماييد در مورد ضد آفتاب با پزشک خود صحبت کنید
ريزش مو فقط در محدوده درمان پرتو درمانى مى باشد و رويش مجدد آن بستكَى به ميزان پرتو دهى دارد
البته در هر فردى مقدار رويش مجدد مو بستگى به ميزان اشعه و طرح درمان وقدرت بازسازى فوليكول هاى مو دارد