سنگ شكن
- شرح روش
سنگ‌های سیستم ادراری ممكن است در هر قسمت از كليه تا مثانه تشكيل شوند. اندازه سنگ‌ها از رسوبات ريزدانه‌اي كه اصطلاحاً شن ادراري ناميده مي‌شود تـا سنگ‌هاي بزرگ كـه ممكن است اندازه پرتقال باشند، متفاوت است. سنگ با قطر كمتر از 7 ميليمتر خود به خود دفع مي‌شود ولی سنگ‌هاي بزرگتر را با استفاده از سنگ شكن يا جراحي خارج مي‌كنند. سنگ شکن روشی درمانی است که در آن می‌توان بدون انجام جراحی سنگ‌های کلیه و حالب را خارج نمود.
- دلایل انجام
بدیهی است که انجام روش سنگ‌شکنی می‌تواند مانع از بروز سایر عوارض ناشی از سنگ مجاری ادراری شود و همچنین می‌تواند ناراحتی‌های ناشی از آن را برطرف کند.
- اقدامات قبل از انجام سنگ شکن
قبل از انجام سنگ شکن اقدامات زیر انجام می‌شود:
- شب قبل از سنگ شکنی يک شيشه روغن کرچک يا 4 عدد قرص بيزاکوديل همراه با 4 عدد قرص دايمتيکون (طبق دستور پزشک) ميل کنید.
- قبل از مصرف روغن کرچک شام سبک مانند سوپ ساده استفاده شود.
- از روز قبل از سنگ شکنی مصرف شير، حبوبات، سبزيجات و غذاهای نفاخ ممنوع می‌باشد.
- از ساعت 10 شب قبل از سنگ شکنی فقط مايعات سبک مانند چای يا آب‌میوه ميل کنيد.
- در صورت بارداری، سابقه بيماری قلبی، فشار خون، بیماری قند، صرع، حساسيت، آسم و مصرف دارو حتماً مسئول بخش سنگ شکنی را مطلع نمايید.
- اگر در ناحيه پشت و پهلو و جلو شکم در سمت مبتلا به سنگ موهای زائد وجود دارد روز قبل از مراجعه برای سنگ شکنی موهای اين نواحی را اصلاح کنيد.
- در ساير موارد همه دارو‌های مربوط به بيماری قلبی، فشار خون و آسم و غيره را حتماً صبح روز سنگ‌شکنی همراه با مقدار اندکی آب ميل کنيد.
- صبح روز سنگ‌شکنی و قبل از مراجعه از خوردن چای، صبحانه حتی بيسکويت خودداری نمائيد و ناشتا مراجعه کنيد.
- روش انجام
شما روی تختی دراز می‌کشید و دستگاه سنگ شکن با ایجاد امواج با انرژی بالا که قابلیت عبور از بافت‌های بدن را دارند، موجب شکستن سنگ به قطعات بسیار کوچکتر می‌شود. پس از انجام سنگ‌شکن سنگ‌های حاصله به علت اندازه کوچک از طریق ادرار و بدون هیچ مشکلی از بدن دفع می‌شوند. وجود خون در ادرار تا چند روز پس از سنگ‌شكني طبيعي است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
گاهی تکرار سنگ‌شکن در برخی بیماران نیاز می‌باشد. این روش سرپایی است و حتی می‌توانید به خانه بروید و به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید.
- اقدامات بعد از انجام سنگ شکن
بعد از انجام سنگ شکن اقدامات زیر انجام می‌شود:
- پس از سنگ‌شکن و یا درحین آن، منتظر دفع سنگ باشید ادرار خود را از صافی عبور دهید تا سنگ دفع شده را جهت مشخص شدن نوع آن به پزشک نشان دهید و یا به آزمایشگاه ارسال نمایید.
- ممکن است در محل درمان که در ناحیه پشت می‌باشد، دچار کبودی شوید.
- در صورت کاهش برون ده ادراری پرستار را مطلع کنید.
- انتظار خون در ادرار را داشته باشید این مسئله در مورد تمام بیماران مورد انتظار است، اما این عارضه نباید بیش از 4 تا 5 روز به طول انجامد.
- به مدت یک تا دو هفته بعد از سنگ‌شکنی خون در ادرار دیده می‌شود، نگران نباشید و کافی است مایعات بیشتر مصرف کنید زیرا ممکن است دفع سنگ برای 6 هفته تا چند ماه پس از درمان ادامه یابد.
- مزایا و معایب
اصلی‌ترین مزیت این روش آن است که بدون انجام جراحی می‌توان سنگ را خارج نمود. در نتیجه، هزینه‌ها زمان بستری در بیمارستان، عوارض جانبی و دوره بهبودی کاهش خواهد یافت. متأسفانه تمامی انواع سنگ‌ها با این روش قابل درمان نمی‌باشند. بعلاوه گاهی اوقات قطعاتی از سنگ در داخل بدن باقی می‌ماند که نیاز به انجام روش‌های درمانی دیگری می‌باشد.
- فعالیت
در زمانی که از سنگ شکن استفاده نموده‌اید برنامه فعالیت خود را به صورت زیر برنامه ریزی نمائید:
- ورزش‌های سبک در فضای باز مانند قدم زدن، دوچرخه سواری و طناب زدن مفيد است و از انجام کارهای سنگين بايد خودداری کنید.
- از فعاليت‌های فيزیکی سنگين که موجب تغييرات درجه حرارت زياد بدن مي گردد، خودداری کنید.
- از عرق کردن زياد که باعث کاهش ادرار و افزايش غلظت آن می‌شود، اجتناب کنید.
- رژیم غذایی و تغذیه
بعد از انجام سنگ شکن لازم است رژیم غذایی خود را به صورت زیر تنظیم نمائید :
- چند ساعت پس از سنگ‌شکن به دستور پزشک ناشتا و سپس رژیم مایعات در حد تحمل شروع می‌شود.
- میزان آب دریافتی باید در حدی باشد که رنگ ادرار کمرنگ شود.
- ساده‌ترین راه پیشگیری عفونت‌های ادراری مصرف مایعات است لذا روزانه 8 لیوان آب مصرف شود.
- چند توصیه به بیمارانی که می‌خواهند سنگ شکن انجام دهند؟
- سنگ‌شکن در بیمارانی که سنگ‌هاي کليوي زير 15 ميلي متر (5/1 سانتي متر) دارند موفقیت بهتری دارد.
- هر قدر اندازه سنگ کليه بزرگتر باشد، قطعات ناشي از شکستن بيشتر شده و درد بيمار بيشتر مي‌شود.
- تمامي خانم‌هایي که در سن حاملگي هستند و داراي سنگ ادراري بوده و قصد حامله شدن دارند، حتما بايد قبل از حامله شدن تکليف سنگ ادراري خود را روشن کنند، وگرنه در حين حاملگي دچار مشکلات عديده خواهند شد.
- برخی از بيماران را نمي‌توان سنگ‌شکن کرد، مانند: خانم‌هاي باردار و بيماراني که از داروهاي ضد انعقادي مانند آسپرين و وارفارين استفاده مي‌کنند. در خانم‌هاي حامله بايد در صورت امکان منتظر شد که زايمان انجام شود و در بيماراني که داروهاي ضد انعقادي مصرف مي‌کنند مي‌توان با مشورت پزشک معالج موقتا دارو را قطع و بيمار را سنگ شکن نمود.
- در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمائید؟
- حدود یک هفته پس از سنگ‌شکن جهت بررسی نتیجه کار
- در صورت درد شدید،تب یا خونریزی شدید، احتباس ادراری و ...
