اسكيزوفرني
- شرح بیماری
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک بیماری مزمن و عاجز کننده‌ی ذهن و عقل است. رفتار در هم ریخته‌ی بیمار می‌تواند به صورت زوال مغز و یا یک نوع وحشت زدگی و یا بهت زدگی باشد. با وجود اینکه درمان‌ها می‌توانند بسیاری از دردها و رنج‌های این بیماری را از بین ببرد اما بعضی از علائم تا آخر عمر با بیمار خواهند بود. این بیماری در مردان و زنان تقریبا بصورت مساوی شایع است و معمولا با بلوغ دیررس یا پیری زودرس ظاهر میشود. علائم این بیماری در زنان ممکن است تا دهه‌ی دوم و یا سوم زندگی آنان مخفی بماند
- انواع اسکیزوفرنی
این بیماری انواع مختلفی که هر نوع علائم متفاوتی دارد.
- علائم
فردی که مبتلا به اسکیزوفرنی میشود علائم به صورت زیر در فرد بروز می‌نماید:
- سوء ظن به اینکه مورد آزار واقع شده یا بر علیه او توطئه چینی شده است.
- توهمات عجیب، اعتقاد به اینکه افراد مریخی، مغز او را کنترل می‌کنند.
- توهم بینایی شنیداری، دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعیت ندارند.
- ناسازگاری
- بی احساس بودن
- اشکال در عملکرد کار یا موقعیت های اجتماعی
- انزوای اجتماعی
- دست و پا چلفتی
علائم علاوه بر این موارد در هر یک از انواع بیماری نیز متفاوت هستند:
- پارانوئید: علائم شامل نگران‌بودن، عصبانیت، اهل دعوا و جروبحث و گوشه‌گیری، خود بزرگ بینی، بد گمان، هیجان زده، محتاط، خشن و پرخاشگری است. هر چند این‌گونه از بیماران، عملکرد عاقلانه و تاثیرپذیری نسبتا طبیعی را از خود نشان می‌د‌هند، ولی اغلب دچار اوهام و توهمات شنیداری هستند و بر این باورند که دیگران سعی می‌کنند به آنها یا افراد مورد علاقه آنها آسیب برسانند.
- کاتاتونیک: این نوع شیزوفرنی با اختلال حرکتی مشخص میشود. مبتلایان به این بیماری ممکن است خود را کاملا بی‌حرکت نگه دارند و به این دلیل عضلات و حالت بدن خشک و انعطاف‌ناپذیر شود. آنها ممکن است ساعت‌ها حرف نزنند یا هر چیزی که می‌گویند، بی‌جهت تکرار کنند. اخم یا شکلک‌های غیرعادی روی صورت و زیاد واکنش نشان ندادن به دیگران نیز از مشخصه‌های این نوع شیزوفرنی است.
- آشفته: این نوع از شیزوفرنی با رفتار کودکانه و گفتاری درهم یا دشوار برای فهم و ابراز احساسات کم و نابجا رفتارهای سبک سرانه، شکلک‌سازی و خنده‌های بی دلیل مشخص میشود. به عنوان مثال: این افراد ممکن است به تغییر رنگ یک چراغ راهنمایی بخندند.
- باقیمانده: این نوع از شیزوفرنی، چندان حاد نیستند و علائم منفی تنها با کاهش در عملکرد، در خود فرورفتگی، بی‌تفاوتی و صحبت نکردن، مردم گریزی، رفتار عجیب و غریب و تفکر غیر منطقی مشخص می‌شوند.
- نامتمایز: در این نوع اسکیزوفرنی علائمی نظیر هذیان‌ها، توهمات، تکلم و رفتار آشفته وجود دارد.
- علل شایع
از عللی که می‌تواند در بروز اسکیزوفرنی دخالت داشته باشد به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- علت اصلی ناشناخته است.
- عامل ژنتیکی و سوابق خانوادگی ابتلا به این بیماری
- عوارض دوران بارداری و یا هنگام زایمان
- مشکلات در دوران رشد کودک.
- عواملی که موجب شروع علائم اسکیزوفرنی می‌گردد مانند حوادث استرس‌زا و استفاده از مواد مخدری همچون حشیش
- عوارض احتمالی
به دنبال ایجاد این بیماری عوارض زیر ممکن است در فرد بروز نماید:
- عدم کارآیی فرد و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه مانند شستن و آشپزی
- مشکل در فکر کردن، تمرکز فرد، حافظه و توانایی برنامه ریزی و سازماندهی
- کناره گیری از جامعه
- عوارض جانبی ناخواسته‌ی بعضی از داروها
- تشخیص
جهت تشخیص اسکیزوفرنی اقدامات زیر انجام میشود:
- بررسی سابقه پزشکی
- بررسی سابقه خانوادگی
- بررسی جسمی‌توسط پزشک
- آزمایش خون و ادرار، برای تشخیص اینکه داروها، مواد مخدر یا یک بیماری جسمی‌سبب بروز علائم شیزوفرنی نباشد.
- با استفاده از ام.آر.آی می‌توان شیزوفرنی را در مراحل اولیه تشخیص داد.
- درمان
- بستری کردن: بستری کردن بیمار زمانی که بیماری در وضعیت حاد قرار دارد و بیمار به علت داشتن تمایل به خودکشی و ناتوانی در مراقبت از خود در معرض خطر قرار می‌گیرد، همچنین برای درمان هذیان، توهم و یا مشکلات ناشی از الکل و مواد مخدر، لازم است.
- درمان دارویی : داروهای ضد روان پریشی برای درمان شیزوفرنی مناسب هستند خصوصا جهت درمان توهم و هذیان. ممکن است این داروها روی دیگر علائم تاثیری نداشته باشند. مثلا در درمان کاهش انگیزه و بیان احساسات بی‌تاثیرند. میزان مصرف هر دارو برای هر بیمار متفاوت و ممکن است شیزوفرنی را کامل درمان نکند و تضمین کننده‌ی این امر نیستند که علائم پس از مدتی دوباره ظاهر نشوند. اکثر افرادی که از شیزوفرنی رنج می‌برند ، زمانی که تحت درمان قرار می‌گیرند به یک بهبودی می‌رسند . اما درمان با دارو برای همه مفید واقع نمی‌شود.
- درمان های غیردارویی، این درمان‌ها عبارتند از:
- درمان فردی: به بیمار کمک میشود تا نحوه برخورد با افکار و شرایط ایجاد کننده اضطراب را یاد بگیرد و خطر عود بیماری را کاهش دهد. بدین ترتیب افکار و رفتار را تحت کنترل قرار می‌دهد.
- درمان خانوادگی: پذیرفته شدن در جمع خانواده و دوستان از اهمیت زیادی برای این بیماران برخوردار است. اگر اعضای خانواده، بیماری و شرایط ایجاد کننده اضطراب را درک کنند و به فرد کمک کنند تا به برنامه دارویی خود عمل کند، در این صورت شانس بیشتری برای پیشرفت خواهد داشت.
- جلسات روان درمانی: در این جلسات بیمار می‌آموزد فشارهای روحی خود را كاهش دهد، ارتباطات اجتماعی خود را تقویت كند و تنش‌های خود را كنترل كند. همچنین با علائم عود احتمالی این بیماری مانند عصبانیت و اختلال در خواب آشنا میشود.
- توانبخشی :آموزش مهارت‌های اجتماعی و شغلی لازم برای زندگی مستقل، بخش مهمی از درمان می‌باشد. افراد شیزوفرنی که به آنها کمک میشود تا شغلی پیدا کنند و شغلشان را حفظ کنند، بهبود بیشتری در علائم خود دارند.
- گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی شامل متخصصین مراقبت‌های بهداشتی، خانواده، دوستان و محلی برای عبادات مذهبی است.
- درمان‌های مددکاری: در این ارتباط، تکنیک‌های رفتاری مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی، کلاس‌های آموزش شغل و ایجاد ارتباط می‌توانند برای بهبود عملکرد این افراد به کار برده شوند. همچنین اعضای خانواده فرد بیمار نیز باید در مورد بیماری و چگونگی حمایت از بیمار آموزش ببینند.
- در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمایید؟
- زمانی که شما یا یکی از اعضاء خانواده مبتلا به شیزوفرنی باشید.
- در صورتی که عوارض داروها را مشاهده نمودید.
- در صورتی که علائم زیر را در بیمار خود مشاهده نمودید فورا با مراکز درمانی تماس گرفته یا بیمار را به نزد پزشک ببرید:
- هرگاه این بیماران میل شدیدی به صدمه زدن به خود یا دیگران پیدا کنند
- احساس ناامیدی شدیدی داشته باشند.
- قادر به مراقبت از خود نباشند.
- نتوانند خانه را ترک کنند.
