عفونت گوش مياني در اطفال
- شرح بیماری
عفونتهای گوش میانی یا اوتیت مدیا شایعترین بیماری دوران کودکی و یکی از اصلی‌ترین علل مراجعه خانواده به پزشک است. بیشترین میزان مراجعه به پزشکان، مربوط به کودکان زیر ۳ سال مربوط به این بیماری است. تقریبا ۸۰ % کودکان تا سن ۷ سالگی حداقل یکبار به این عفونتها مبتلا میشوند ولی تعدادی از آنها مکرراً دچار بیماری میشوند. این شرایط به دنبال یک سرماخوردگی، عفونت مجرای تنفسی در اثر آن، تب متداول طی چندین روز و در نهایت درد شدید در یک یا هر دو گوش ایجاد میشود.
اصلی تری عامل بروز عفونت گوش میانی، اختلال در عملکرد شیپور استاش است. عفونت گوش معمولاً توسط باكتري ايجاد ميشود. اما ويروسها نيز ميتوانند عامل آن باشند. اين وضعيت هنگامي رخ ميدهد كه مايع پشت پرده گوش تجمع پيدا ميكند و سپس عفوني ميشود. به‌طور طبيعي هر مايعي كه در اين ناحيه جمع شود، توسط شيپور استاش تخليه ميشود اما اگر شيپور استاش دچار انسداد شود اين مايع در گوش مياني گير ميکند و تخليه نميشود. در چنین شرایطی گوش میانی محل خوبي براي رشد و تغذيه میکروبها به حساب ميآيد.
- علائم
- كاهش اشتها: عفونت گوش ممكن است جويدن، شیر خوردن و بلع را دردناك كند.
- تغيير در عادت خوابيدن: دراز كشيدن و خوابيدن ممكن است موجب افزايش درد در سمت گوش بيمار شده و اختلال در خوابيدن بوجود آورد.
- اسهال و استفراغ: ويروسي كه موجب عفونت گوش مي شود ممكن است بر دستگاه گوارش نيز اثر بگذارد.
- خروج مايع زرد يا نسبتا سفيد از گوش: البته در اكثر بچه ها اتفاق نمي افتد زیرا گرمای بدن منجر به آب شدن این عفونتها و پاک شدن آن میشود. اما در صورت وجود مي‌تواند نشانه‌اي از وجود سوراخ كوچك در پرده گوش باشد كه از طريق آن چرك و عفونت به بيرون تخليه مي‌شوند. در اكثر موارد بعد از بهبود و پاك شدن گوش از عفونت، اين سوراخ خود به خود ترميم خواهد شد.
- بوي نامطبوع: شما ممكن است يك بوي عفونت و نامطبوع از گوش عفوني شده احساس كنيد.
- اشكال در شنيدن صداها: تجمع مايع در گوش مياني ممكن است مانع شنيدن اصوات شود.
- ايجاد اختلال در حفظ تعادل بدن: گوش در حفظ تعادل، كمك كننده است. بنابراين ممكن است شما احساس كنيد كه فرزندتان قادر به حفظ تعادل خودش نيست و نسبت به قبل كمي دچار مشكل شده است.
- گریه‌های بیش از حد معمول، بی‌خوابی، لمس دائمی‌گوش یا کشیدن آن توسط کودک می‌توانند از جمله دلایل عفونت گوش باشند. بی‌خوابی به اين دليل رخ می‌دهد که درد گوش آنقدر آزاردهنده هست که نگذارد کوچولوی شما به خواب برود.
- علل شایع
کودکان به دلایل ذیل، عفونت گوش میانی را در دو تا چهار سال اول عمر بیشتر تجربه میکنند.
- شیپور استاش در کودکان کوتاهتر از بالغان است و در نتیجه باکتری ها و ویروسها راحت تر وارد فضای گوش میانی میشوند. از طرفی این مجرا در کودکان باریکتر و نرم تر بوده و مستعد به انسداد است. عفونت گوش معمولاً توسط باكتري ايجاد ميشود اما ويروسها نيز مي توانند عامل آن باشند.
- آدنویید (لوزه سوم که ساختمان‌های غددی در خلف بخش فوقانی حلق نزدیک شیپور استاش است) در کودکان بزرگ‌تر است و می‌تواند دهانه شیپور استاش را ببندد.
شایعترین عوامل عفونی ابتلا به عفونت گوش میانی عبارتند از:
- استرپتوکوکوس پنومونیا
- هموفیلوس آنفلوآنزا
- موراکسلا کاتارالیس
- عوامل خطر
- قرار داشتن در معرض دود سیگار محیطی.
- کودکانی که در هنگام تولد نارس بوده یا وزن کمی‌داشته‌اند
- داشتن سابقه عفونت گوش
- سرماخوردگی‌های مکرر
- سابقه خانوادگی عفونتهای گوش
- قرار گرفتن در محیط‌های شلوغ مانند مهد کودک و کودکستان
- شیر خوردن با بطری و یا استفاده از پستانک
- آلرژی‌‌های مختلف
- تشخیص و درمان
- کودک مبتلا باید توسط پزشک ویزیت شود. برای معاینه گوش از وسیله‌ای به نام اتوسکوپ استفاده میشود. اگر پرده گوش كودك قرمز، متورم و مرطوب به نظر برسد، به احتمال بسيار زياد عفونت گوش مياني را مطرح ميكند.
- شرح حال و معاینه معمولاً برای رسیدن به تشخیص کافیست ولی در اتیت سروز(عفونت گوش میانی) گرفتن تستهای شنوایی هم لازم است. در مواردی مانند عدم بهبودی یا بروز عوارض، گرفتن کشت میکروبی یا رادیوگرافی ممکن است لازم شود.
- درمان دارویی: بیشتر عفونتهای حاد گوش میانی بدون درمان و خود به خود ظرف ۳-۲ روز برطرف شده و سیستم ایمنی معمولاً می‌تواند باكتری‌ها و ویروس‌هایی را كه منجر به عفونت میشوند را از بین ببرد ولی درمان دارویی مناسب، علاوه بر جلوگیری از عوارض ناخوشایندی مانند ضایعات دایمی‌گوش میانی، معمولاً موجب برطرف شدن سریع کلیه علائم میشود.
- جراحی: در اوتیت سروزی(عفونت گوش میانی) مایعی که در گوش میانی جمع شده بتدریج غلیظ و چسبناک شده و بیمار به درمان پاسخ نمی‌دهد. لذا در غالب این موارد جراحی لازم میشود. در این جراحی پس از باز کردن پرده گوش و تخلیه مایع غلیظ وسیله کوچکی بنام گرومت که شبیه به قرقره می‌باشد درون پرده کار گذاشته میشود. گرومت در حقیقت بطور موقت کار شیپور استاش را در تهویه گوش میانی انجام داده و پس از چند ماه از پرده جدا میشود .
- فعالیت
- تا حد ممکن از فرستادن کودک به مهد کودک اجتناب شود زیرا به دلیل تراکم کودکان احتمال بروز عفونت های تنفسی فوقانی احتمال بروز عفونت بیشتر خواهد بود.
- رژیم غذایی
- تغذیه با شیر مادر حداقل تا شش ماهگی
- نوشیدن مایعات زیاد
- مصرف مواد خوراکی نرم
- داروها
- درمان اصلی آنتی بیوتیک است که در رده اول آن آموکسی‌سیلین یا آموکسی‌کلاو قرار دارد.
- سفالوسپورين‌ها، جايگزين درماني مناسبي براي کودکان با سابقه حساسيت به پني‌سيلين هستند.
- از مسکن‌های مختلف جهت از بین بردن تب و درد استفاده میشود.
- در اوتيت‌مدياي مزمن چرکي، محلول گوشي اوفلوکساسين براي پوشش عفونت‌هاي احتمالي (استرپتوکوک اورئوس، پروتئوس ميرابيليس، پروتئوس آئروژينوزا) توصيه ميشود.
- در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمائید؟
- بهبود نیافتن علائم بیماری در گوش در اثر عفونتهای شدید مکرر گوش میانی و انتشار عفونت به استخوانهای مجاور
- درد گوش یا احساس پری در گوش
- تب
- بی قراری و استفراغ
- درد یا عفونت دندان
- وجود جسم خارجی در گوش یا سفت شدن واکس (موم) گوش
