ديسك ستون فقرات
- شرح بیماری
پـارگی و بیـرون‌زدگـی دیسـک بین مهره‌ای در اثر از هم گسیختگی نـاگهـانی یا تدریجی رباط‌ها و بافت‌های حمـایتی اطراف دیـسـک بین مهره‌ای (بالشتک‌هایی که مهره‌هـای ستون فقرات را از هم جدا می‌کنند) ایجاد می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌های گردن یا کمر بیشتر از سایر قسمت‌های ستون فقرات دچار این مشـکل می‌شوند.
جـابجایی جسـم صفـحه‌ای بین مهـره‌ای ممکـن است به صورت پـارگی یا بیرون‌زدگی دیسک بروز کند.
- علائم
علائم پارگی صفحه بین مهره‌ای کمری
علائم بیرون زدن دیسک بین مهره‌ای در قسمت تحتانی کمر و یا پارگی صفحه بین مهره‌ای کمری عبارتند از:
- درد نواحی تحتانی پشت (کمر) که به خلف ران‌ها و قسمت پشت باسن، ران، ساق پا، یا پا انتشار دارد.
- گرفتگی عضلات
- تشدید درد بر اثر کشیدگی و فشار (حرکت، سرفه، عطسه، بلندکردن اشیاء، یا زور زدن و دفع مدفوع ، دولا شدن و بالا آوردن مستقیم پا )
- از بین رفتن رفلاکس‌های عمیق تاندون
- حساسیت شدید در ناحیه توزیع ریشه‌های عصب تحت تاثیر
- از دست دادن اختیار ادرار و مدفوع ، فلج و تحلیل رفتن و ضعف عضلات از عوارض احتمالی بیماری است.
علائم پارگی صفحه بین مهره‌ای گردن
در صورت بیرون زدن دیسک بین مهره‌ای در گردن علائم زیر بروز می‌کند:
- درد در گردن، شانه، یا در مسیر بازو به سمت دست که این درد با حرکت بدتر می‌شود.
- ضعف، بی‌حسی، یا تحلیل رفتن عضلات دست (اندام فوقانی)
- سفتی گردن: حرکت گردن یا پشت برای مصدوم بسیار دشوار است و یا اصلا قادر به این کار نیست.
- علل شایع
- ضعیف شدن و پارگی بافت دیسک، باعث وارد آمدن فشار به رشته‌های عصبی عبوری از درون کانال ستون فقرات می‌شود. این از هم گسیختگی بافت دیسکی در اثر آسیب ناگهانی یا استرس مزمن مثلاً به علت بلندکردن مدام اشیای سنگین یا چاقی، به وجود می‌آید. فتق صفحه مهره‌ای ناشی از خم شدن از کمر بدون جمع کردن زانوها و اجرای حرکات چرخشی می‌باشد، چون فشار زیادی را بر صفحه بین مهره‌ای وارد می‌آورد. فشـار مـکرر به شکل فزاینده‌ای مقاومت صفحه را تضعیف نمـوده و موجب بیـرون‌زدگی و فتـق آن می‌شود. عـوامل خـطرآفرین شامل کار شـدید جسمی، ورزش سـخت یا تـوان فرسا، عضلات ضعیف شکمی‌و پشت، وزنـه‌برداری، عدم آمادگی جسمانی و پیچش ناگهانی و شدید بدن یا پرش از ارتفاع زیاد است. برای پیشگیری، اشیاء را با روش درست بلند کنید و برای حفظ توان و قدرت عضلانی مناسب، مرتباً ورزش کنید.
- عوارض احتمالی
عدم درمان و عدم رعایت موارد مراقبتی می‌تواند باعث عود بیماری در فرد شود و فرد را در انجام فعالیت‌های روزمره دچار مشکل کند.
- تشخیص
اقداماتی که برای تأیید تشخیص انجام می‌شوند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تصویربرداری از گردن یا قسمت پایینی ستون مهره‌ای به کمک اشعه ایکس، از جمله انجام میلوگرام (تزریق ماده رنگی در مایع اطراف ستون مهره‌ای که به هنگام تصویربرداری با اشعه ایکس به راحتی دیده می‌شود)
- دیسکوگرافی (تزریق ماده رنگی درون دیسک)
- درمان
درمان های حمایتی شامل موارد زیر است:
استـراحت در بستر: به هنگام مرحله حـاد بیمـاری، حـداقل 2 هفتـه در رختخـواب استراحت کنید. فعالیت‌های طبیعی خود را با رو به بهبـود گذاشتن عـلائم مجدداً آغازکنید.
استـراحت طولانـی مدت در رختخـواب به هیچ عنوان توصیـه نمی‌شود. در بسیاری از موارد، خود به خود بهبود می‌یابد.
- از دراز کشیدن به صورت دمر و خوابیدن با بالش‌های بزرگ و ضخیم اجتنـاب نمایید.
بیمار را در یک سطح صاف و محکم در راحت‌ترین وضعیت ممکن بخوابانید.
- در 72 سـاعت اول و گـاهی نیز در ادامه، کیسه یـخ روی نـاحیه دردناک قرار دهید (در صورت مؤثر بودن). یـخ موضعی برای کاهـش درد و گرفتگی استفاده می‌شود.
- وارد آوردن کشش در منزل یا در بیمـارستان (گاهی توصیه می‌شود). استفـاده از کشش متناسب (5 الی8 پوند وزنه) جهت تسکین درد در فتق صفحات بین مهره‌ای گردن
- بازتوانی برای تقویت عضلات: اجرای نرمش‌های انبساطی پیشرونده عضلانی و سایر روش‌های کاهش تنش نیز سودمند است.
- روان درمانی یا مشاوره برای فراگیری روش‌های مقابله با درد مداوم و کلافگی
- حرارت درمانی عمقی ماورای صوتی و بکارگیری حرارت موضعی مرطوب که به جای این کار می‌توانید از لامپ گرمایی، دوش یا حمام آب داغ، کمپرس آب داغ، یا صفحات گرم‌کننده برای تخفیف درد استفاده کنید.
- استفاده از جوراب‌های ضد واریس به منظور پیشگیری از ترومبوفلبیت حائز اهمیت می‌باشد.
- :
- انجـام عمل جراحی برای آزاد سـاختن رشتـه‌هـای عصب از فشـار وارده به آنها، در صورتی که استراحت در رختخـواب فایده‌ای در رفـع علائم نداشته باشد. در صورت لزوم، می‌توان بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای را با عمل جراحی معالجه کرد. از جمله این عمل‌های جراحی عبارتند از :
- لامینکتومی(Laminectomy)
- برداشتن قوس خلفی مهره از طریق جراحی، برهنه کردن طناب نخاعی برای برداشت قسمتی از هسته پالیبس که از فتق دیسک بین مهره‌ای بیرون زده یا پاره شده است.
- جوش خوردن ستون فقرات
- قرار دادن یک گرافت استخوانی در فضای بین دیسکی که رشد کرده و دو مهره را به هم جوش می‌دهد و سپس آنها را بی‌حرکت می‌کند. جایی که یک دیسک برداشته می‌شود، در بین جسم مهـره‌ای ممکن است ورقه‌های استخوانی قرار داده شود. گرافت استخوانی ممکن است از بانک استخـوان یا ناحیه‌ای از استخوان خـار خاصره بیمار گرفته شود. ممکن است جراحی قدامی یا خلفی باشد.
- جراحی میکروسکوپی
- جراحی میکروسکوپی، جهت برداشتن دیسک‌های پاره شده موجب ضربه کمتر شده و تمامیت بافتی را نگه می‌دارد.
- داروها
درمان دارویی با توجه به شدت بیماری شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد التهابی غیراستروییدی برای کاهش التهاب اطراف پارگی دیسک که برای موارد خفیف می‌توان از استامینوفن یا ایبوبروفن استفاده کرد.
- شل کننده عضلانی مانند دیازپام یا متوکاربامول (روباکسین)، مسکن‌ها و گاهی مصرف مخدرها.
- مسهل‌ها یا نرم‌کننده‌های مدفوع برای پیشگیری از یبوست
- در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمایید؟
درصورتی که پس از انجام روند درمان، علائم شما بهبود نیافتند و رفته‌رفته وخیم‌تر شدند به پزشک مراجعه نمایید.
