
اخبار و مقالات
بیمارستان پیامبران
زردی در نوزادان
تعریف زردي نوزادی:
زرد شدن رنگ پوست نوزاد را زردی نوزادی گویند که از مسائل شایع دوران نوزادی است.
علت ایجاد زردی نوزادی:
بیلی روبین یک رنگدانه میباشد که از محصولات نهایی تجزیه گلبولهای قرمز است. اگر مقدار آن به هر دلیل در خون بالا برود موجب رسوب در پوست شده و آن را زرد میکند. ابتدا پوست صورت، بعد شکم و بعد پاها زرد میشوند. از طرف دیگر کبد نوزاد که مسئول تبدیل این ماده به شکل غیر سمی آن میباشد تا این ماده از بدن دفع گردد؛ هنوز به حد کافی تکامل پیدا نکرده است و کارآیی مناسب ندارد.
علت دیگر زردی نوزادی:
نوزادان در روزهای اول زندگی ماده مدفوعی قیری رنگی، دفع میکنند که حاوی مقادیری بیلی روبین است. در صورتی که مقدار دفع مدفوع نوزاد کم باشد، این ماده دفع نشده و زردی بیشتری وجود خواهد داشت.
عواملی هم باعث تشدید زردی در نوزادان میشود:
ناسازگاری خونی مادر و نوزاد، نارس متولد شدن نوزاد، جنس پسر، وجود کبودی (خونمردگی در پوست و قسمتهای مختلف بدن)، گرسنگی، نوزاد متولد شده از مادر دیابتی، نوزادانی که کمکاری تیروئید دارند، سابقه زردی در فرزندان قبلی خانواده، عفونتهای نوزادی از قبیل عفونتهای ادراری که میتواند باعث تشدید زردی در نوزاد شود.
زمانی که میزان این ماده خیلی بالا رود، از سد خونی مغز گذشته و درقسمتهای خاصی از مغز نوزاد رسوب میکند که معمولا غیرقابل برگشت است و باعث بروز عوارض و معلولیتهایی در نوزاد میشود. گاهی اوقات زردی نوزاد در24 ساعت اول بعد از تولد رخ میدهد. این زردی اغلب به علت ناسازگاری خونی مادر و جنین به وجود آمده و خطرناک میباشد.
برخورد اولیه با زردی:
اگر ظاهر نوزاد زرد شد، باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کرد تا با انجام آزمایش خون میزان زردی مشخص گردد. زردی پوست در پاها و مخصوصا کف پا از زردی بالا حکایت میکند. پوشاندن لباس سفید در تشخیص کمک میکند.
عوارض زردی شدید نوزادی:
عوارض زردی شدید در نوزادان ممکن است به صورت جسمی یا ذهنی بروز کند که شروع این عوارض ممکن است شامل خواب آلودگی، خوب شیر نخوردن، تحریکپذیری شدید و تضعیف عکسالعملهای طبیعی نوزاد باشد. با پیشرفت عارضه علائم دیگری نظیر: عقب رفتن سر، برآمدگی ملاج، پیچ خوردن اندامها و انحراف صورت و گریههای بلند و جیغ مانند و در موارد خیلی شدیدتر: تشنج، اسپاسم عضلات (سفتی عضلات) بروز کند و ممکن است تا آخر عمر اختلالات حرکتی، تشنج، فلج مغزی، اختلالات تکلم و عقب ماندگی ذهنی و ناشنوایی را به همراه داشته باشد.
خطرات زردی شدید در نوزاد:
از جمله عوارض زردی شدید درمان نشده، بیماری و ضایعه عصبی میباشد که ابتدا نوزاد خواب آلوده و شدیداً تحریکپذیر است و به تدریج شیر خوردن نوزاد مختل و در نهایت به برآمده شدن و تشنج منجر میشود.
درمان زردی نوزادی:
بسیاری از نوزادان با زردی خفیف احتیاج به هیچ درمان خاصی ندارند و ممکن است با شیردهی منظم و صحیح و پیگیری میزان زردی توسط پزشک معالج میزان زردی کاهش یافته و نیاز به اقدام دیگری نباشد. در مواردی که میزان زردی بالاتر باشد درمان ممکن است به یکی یا هر دو مورد زیر نیازمند باشد:
1- فتوتراپی (نوردرمانی)
2- تعویض خون
در صورت تشدید زردی و با صلاح دید پزشک معالج تعویض خون برای پیشگیری از بروز عوارض زردی شدید انجام میشود.
عوارض فتوتراپی (نوردرمانی):
1- مدفوع شل (تغییر رنگ مدفوع نوزاد به سبز رنگ)
2- کم آبی بدن نوزاد
3- بالا رفتن درجه حرارت بدن
توجهات خاص مادر:
1- دادن شیر مادر به نوزاد، به طور مکرر، بهترین کاری است که میتوانید انجام دهید (البته زمانی که زردی نوزاد شدید نباشد)، در زمان شیر دادن چشم بند نوزاد را باز کنید و با نوزادتان تماس لمسی و چشمی برقرار کنید و با او صحبت کنید.
2- رژیم غذایی مادر تأثیری در تشدید زردی نوزادی ندارد، بنابراین هیچ محدودیتی در رژیم غذایی مادر شیرده از نظر زردی وجود ندارد.
3- دادن موادی نظیر کره، ترنجبین و سایر داروهای گیاهی یا خانگی نه تنها تأثیری در کاهش زردی ندارد، چه بسا ممکن است مشکلاتی را نیز به بار بیاورد.
4- دادن آب قند به نوزاد نه تنها تأثیری در کاهش زردی او ندارد، بلکه به علت پر شدن معده نوزاد و احساس سیری کاذب که در او به وجود میآورد، باعث کاهش تمایل او به شیر خوردن و محروم ماندن از شیر مادر، که منبع اصلی انرژی اوست، شده و باعث شدید شدن زردی در نوزاد میشود.
5- موقع نوردرمانی چشم ها و ناحیه تناسلی نوزاد را کاملا بپوشانید.
6- علت زمینهساز زردی نقش مهمی در عود زردی دارد. در نوزادانی که عامل زمینهساز زردی برطرف نشده و ادامه دارد، ممکن است پس از درمان و کاهش زردی، مجدداً با قطع درمان زردی برگشت کند، بر این اساس توصیه میشود که پس از 24-48 ساعت از قطع فتوتراپی، مجدداً با نظر پزشک معالج سطح بیلی روبین خون اندازهگیری شود.
7- توجه به گروه خون و RH خون مادر و نوزاد که در صورت مغایرت و با نظر پزشک معالج، آمپول روگام حین بارداری و پس از زایمان تجویز میشود؛ برای کنترل و کاهش بروز عوارض زردی مهم و باعث پیشگیری است.